مقدمه

نوزاد در داخل رحم به مدت 37تا 40هفته رشد میکند و اگر در این موعد متولد شود به عنوان نوزاد رسیده تلقی می گردد. هر نوزادی که قبل از پایان 37هفته کامل بارداری( پیش از 36هفته و 6روز) از آخرین قاعدگی مادر متولد شود به عنوان نوزاد نارس خوانده می شود. هرچه نوزاد سن حاملگی (سن داخل رحمی) کمتری داشته باشد، احتمال بروز مشکلات پس از تولد برای او بیشتر است.

مشکلات اولیه و احتمالی نوزادان نارس

• عدم آمادگی کافی ریه های نوزاد برای هواگیری و اکسیژن رسانی
• نیاز به تهویه مکانیکی(دستگاه تنفس مصنوعی)
• ناتوانی در تنظیم دمای بدن
• عدم تکامل دستگاه گوارش و در نتیجه وجود مشکلات تغذیه ای
• کم خونی و کافی نبودن سلول های قرمز خون برای تحویل اکسیژن به بافت های بدن
• خونریزی داخل جمجمه
• نارس بودن سیستم اعصاب مرکزی و احتمال وجود حرکات ناگهانی در عضلات
• بد حال شدن نوزاد نارس به علت ابتلا به عفونت ها

وضعیت های شیردهی در نوزادان نارس

بهترین وضعیت شیرخوردن برای نوزادان نارس وضعیت " زیربغلی" و " گهواره ای متقابل" است که پس از آموزش و کسب مهارت می توان آن را انجام داد.

•  وضعیت زیر بغلی

در این وضعیت مادر نشسته و شیرخوار را به یک طرف یا به پشت بر روی بالش بین بازو و قفسه سینه خود قرار میدهد. پشت شیرخوار توسط ساعد مادر حمایت شده و کف دست مادر، قاعده سر ( در نوزادان خیلی نارس پس سر نوزاد) و گردن و شانه های شیرخوار را حمایت می کند. صورت شیرخوار، مقابل پستان مادر و پاهای او به طرف زیر بازو و پشت مادر است.در این روش مادر میتواند به منظور جلوگیری از فشار پستانش بر روی قفسه سینه و یا چانه شیرخوار، آن را با دست دیگرش نگه دارد.

• وضعیت گهواره ای متقابل

در این روش مادر نشسته، شیرخوار به پهلو روبروی مادر است. قاعده گردن و قسمت بالای شانه شیرخوار با کف دست طرف مقابل مادر حفاظت میشود و پشت شیرخوار را با ساعد همان دست حمایت می کند. در این روش مادر می تواند با دست طرفی که از پستان خود به شیرخوار شیرمی دهد بدون آنکه دستش ما بین خود و شیرخوار باشد، پستانش را نگه دارد.

روشهای جایگزین و غیر مستقیم تغذیه نوزاد نارس

• تغذیه با فنجان
• تغذیه با لوله معده
• تغذیه با سرنگ یا قطره چکان

علائم خطر فوری در نوزادان نارس

علائمی که لازم است با پزشک یا بیمارستان محل تولد نوزاد مشورت شود عبارتند از:

• تنفس مشکل،فرورفتگی قفسه سینه و ناله کردن
• تنفس خیلی سریع یا خیلی آهسته
• مشکلاتی در امر تغذیه مانند استفراغ مکرر نوزاد
• شیر نخوردن یا بیدار نشدن زیاد برای شیر خوردن
• اسهال( نسبت به همیشه شکم شیرخوار شل تر یا به دفعات بیشتر کار می کند )
•  مدفوع حاوی خون است.
• تشنج
• علیرغم گرم کردن مجدد ، نوزاد  احساس سردی می کند و دمای بدن او زیر حد معمول است.

  نکات مهم در مراقبت از نوزاد نارس در منزل

• مادر با سیکل خواب و بیداری نوزاد آشنا شده و فواصل لازم برای بیدار کردن نوزاد و تغذیه او را بشناسد.
• نوزاد نارس بسیار ساده تر از نوزاد رسیده بیمار می شود. بنابراین تا حد امکان از رفت و آمد زیاد به اتاق نوزاد پرهیز شود و خصوصاً افراد بیمار به نوزاد نزدیک نشوند.
• درجه حرارت مناسب برای اتاق نوزاد نارس 26-25درجه سانتیگراد می باشد. از قراردادن نوزاد در کنار بخاری، رادیاتور شوفاژ، تابش مستقیم آفتاب، جریان باد کولر جداً پرهیز شود.
• تداوم تغذیه با شیرمادر یا در موارد استثنائی با شیرخشک هر 2تا5/2 ساعت لازم است.
• خیس بودن کهنه حداقل6بار در شبانه روز و وزن گیری روزانه 20تا 30گرم یا هفته ای 150تا 200گرم بهترین معیار برای وزن گیری مناسب است.

    منابع:

    مراقبت و نگهداری از نوزادان نارس، دکتر ابوالفضل افجه و دیگران، سال1395 

شبکه بهداشت ودرمان فیروزکوه واحد سلامت خانواده