شیر هر پستانداری مخصوص شیرخوار همان گونه است و شیر مادر نیز برای تغذیه شیرخوار انسان است. شیر مادر،هدیه الهی ، بهترین و کامل ترین غذایی است که تا پایان 6ماهگی تمام نیازهای غذایی شیرخوار را به تنهایی تامین میکند و شیرخوار نیاز به آب یا هیچ ماده غذایی دیگری ندارد.

بعد از پایان 6ماهگی توصیه میشود غذای کمکی نیز به همراه شیر مادر به شیرخوار داده شود و برای رشد و سلامت بهتر کودک تا پایان دو سالگی و یا بیشتر تغذیه با شیر مادر ادامه یابد. اگر مادران عزیز با ترکیبات شیر مادر و فواید آن خوب آشنا شوند، هرگز برای تکمیل دوران شیردهی یعنی تا پایان 24ماهگی شیرخوار، کوتاهی نخواهند کرد.

مزایای تغذیه باشیر مادر برای کودک

1. شیرمادر پاکیزه و دادرای دمای مناسب و عاری از هرگونه آلودگی میکروبی و همه جا در دسترس شیرخوار است.آغوز یا شیر روزهای اول که زردرنگ و غلیظ است، حاوی مواد مغذی است که باعث مصونیت و محافظت شیرخوار بعنوان اولین و مهمترین اقدام در برابر عفونتها میباشد.
2. میزان املاح و پروتئین و سایر مواد مغذی در شیر مادر نیاز غذایی بدن شیرخوار را متناسب با قدرت هضم و گوارش او و به حد کفایت تامین میکند.
3. شیر مادر بهترین الگوی رشد و تکامل مطلوب را فراهم می کند.
4. رابطه عاطفی قوی با مادر و افزایش امنیت روانی شیرخوار در بزرگسالی را ایجاد می کند.
5. از ابتلا به سرطان،دیابت،آسم،اگزما،آلرژی و عفونت های مختلف گوارشی و تنفسی شیرخوار پیشگیری می نماید.

مزایای شیردهی برای مادر

1. اضافه وزن دوران بارداری و ذخیره چربی اضافی مادر سریع تر مصرف شده ، اندام ها و رحم و پستانها زودتر به حالت عادی برمیگردند و کم خونی و خونریزی پس از زایمان کمتر می شود.
2. احتمال بروز سرطان پستان و تخمدان، خطر شکستگی لگن مادر در دوران سالمندی،پوکی استخوان، کم خونی، دیابت و بروز و شدت بیماری MSو بیماری آرتریت روماتوئید در مادرانی که شیر میدهند بسیار کاهش می یابد.
3. ترشح هورمون عشق یا بازتاب جهش شیر(اکسی توسین) در مادرانی که شیرخوار خود را تغذیه میکنند سبب افزایش شادابی و امنیت روانی آنان می شوند و درصد ابتلا به افسردگی در این مادران بسیار کمتر است.
4. روابط عاطفی بین مادر و شیرخوار و رضایت حاصل از تماس بدنی میان آنها سبب بهتر شدن روحیه و عاطفه مادری می شود.

نکات مهم و دفعات و مدت تغذیه در هر وعده شیرخوردن

رعایت برخی نکات سبب می شود که مکیدن شیرخوار آسان تر و جریان شیر بیشتر شود و از بروز زخم و شقاق نوک پستان نیز جلوگیری بعمل آید.این نکات عبارتند از:

1. تغذیه با شیرمادر هرچه زودتر از بدو تولد و ترجیحا در ساعت اول شروع شود.
2. قبل از هربار شیردهی مادر دست ها را با آب و صابون بشوید.(استحمام و یا شستن پستان ها فقط با آب ولرم روزی یکبار کافی است)
3. دفعات شیرخوردن در روزهای اول تا اواخر ماه اول به 14 مرتبه در روز و در فاصله یک تا یک ساعت و نیم در طی شبانه روز برحسب میل و تقاضای شیرخوار متفاوت است.
4. در هفته های اول در هر وعده تغذیه از هر دو پستان به نوزاد شیر داده شود تا موجب تحریک بیشتر ترشح شیر شود.
5. طول مدت شیر خوردن معمولا 10 تا 15 دقیقه از هر دوپستان و فواصل شیردهی باید مطابق میل و تقاضای نوزاد باشد.
6. در هر وعده شیردهی قسمت اول شیر رقیق تر و آخر آن غلیظ تر و چرب تر است.برای رشد مطلوب شیرخوار باید هر دو بخش شیر را دریافت کند. بعضی شیرخواران در هر نوبت 20 تا 30 دقیقه پستان را می مکند اما بعضی برای مدت کوتاه تر و بعضی دیگر طولانی تر شیر میخورند.
7. پایان یک نوبت شیردهی زمانی است که نوزاد خودش پستان را رها می کند و تمایلی برای ادامه ندارد.
8. اگر شیرخوار در یک وعده از شبانه روز بیش از 4ساعت بخوابد باید اورا برای تغذیه مجدد بیدار نمود.
9. در طول ماه اول شیردهی، بعضی مادران اظهار می دارند پستان هایشان نرم تر شده و مانند روزهای اول و بعد از زایمان پر و سفت نیست.این امر طبیعی بوده و نباید  با تصور اینکه شیرشان کم شده نگران شوند.

 

شبکه بهداشت و درمان فیروزکوه-واحد سلامت خانواده

منبع: قدم نورسیده مبارک، دکتر حبیب الهی و دیگران،انتشارات پژواک آرمان، 1393