مهم ترین معیار در شناسایی سلامت کودك ، بررسی رشد و تکامل او است. رشد، افزایش اندازه ي قد و وزن است. پایش رشد عبارت است از توزین دوره اي کودکان، رسم منحنی هاي رشد و انجام به موقع اقدامات لازم براي ارتقاي وضعیت تغذیه اي و پیش گیري از سوء تغذیه. پایش رشد، نتایج بسیار خوبی در ارتقاي سلامت کودك دارد. در برنامه سلامت کودکان ،کارت مراقبت کودک در اختیار والدین قرار می گیرد تا آنها در جریان روند رشدو وضعیت  واکسن کودک خود در هر بار مراقبت باشند  

مادر گرامی:

کارت مراقبت کودک خود را  در هر بار مراجعه به مراکز و خانه های بهداشت جهت ثبت مراقبت ها به همراه داشته باشید.

ارزیابی رشد کودك

ارزیابی رشد کودك شامل اندازه گیري قد و وزن و دور سرو مقایسه ي آن با استانداردهاي رشد میباشد. آن چه که بسیار مهم است، اقدام به موقع جهت تشخیص و ثبت علل تأخیر رشد میباشد. نمودار زیر نمونه ای از بررسی پایش رشد کودک شما برای وزن گیری  می باشد. در این نمودار نسبت وزن گیری برحسب سن کودک در ماه های مختلف اندازه گیری میشود و خطوط مربوطه توسط مراقب سلامت به هم وصل میشود.چنانچه خطوط وزن گیری کودک شما بین دوخط قرمزبالا و پایین و روند صعودی با شیب ملایم داشته باشد وزن گیری کودک شما طبیعی است.

 اگر یک کودک در هنگام تولد، وزنش کم باشد و حتی زیر خط صدک سوم قرار بگیرد، در صورتیکه منحنی رشد کودک  روند صعودی داشته باشد  ، مشکلی ندارد و سالم است. در صورت غیر طبیعی بودن  منحنی رشد کودک ، بایستی علت در اسرع وقت شناسایی و مداخلات لازم در راستای رفع آن انجام گیرد کودک ممکن است بیمار باشد و وزنش کاهش یافته یا به دلایلی بی اشتها شده است که باید این علتها سریعابرطرف شود و بچه به وزن مطلوب برگردد. ما بارها دیده ایم که در این منحنیها به خاطر اسهال کودکان، خطوط، سیر نزولی طی کرده و بعد از برطرف شدن آن و توجه کافی مادر به غذای بچه، دوباره وضعیت به حالت مطلوب برگشته است.

خدماتی که هنگام مراجعه کودک به مراکز بهداشتی  و خانه های بهداشت توسط مراقبین سلامت و بهورزان انجام می شود  شامل موارد زیر می باشد:

• ارزیابی کودک کمتر از دوماه از نظر نشانه های خطر
• ارزیابی کودک 2ماهه تا 8سال از نظر وضعیت عمومی
• ارزیابی کودک کمتر از 2 ماه از نظر زردی
• ارزیابی کودک از نظر وضعیت وزن، قد، دورسر و وضعیت تغذیه
• ارزیابی کودک از نظر وضعیت دهان و دندان(بالای 2سالگی)
• ارزیابی کودک از نظر وضعیت بینایی
• ارزیابی کودک از نظر وضعیت تکامل
• ارزیابی کودک از نظر واکسیناسیون، مکمل های دارویی، وضعیت آزمایش

نکته قابل توجه: پرسشنامه مداخلات غربالگری تکامل 12 ماهگی(ASQ)برای تمامی کودکان 12 ماهه  در سطح مراکز و خانه های بهداشت تکمیل می گردد.

گفتنی است هر کودک از ابتدای تولد تا 60 ماهگی ( 5 سالگی ) 15 بار برای دریافت مراقبت مطابق با سنین درج شده در جدول زیر  به مراکز و خانه بهداشت مراجعه کند.

تهیه و تنظیم: واحد سلامت خانواده مرکز بهداشت