دستگاه گوارش از مری، معده، روده ‌باریک و روده بزرگ تشکیل شده است. روده بزرگ از انتهای روده باریک شروع شده و به مقعد ختم می‌شود. مقعد همان دهانه روده بزرگ است که به خارج از بدن منتهی می‌شود. کولون اسم دیگر روده بزرگ است. زمانی که سلول‌های بدخیم یا سرطانی در روده بزرگ تشکیل شوند، سرطان ایجاد می‌شود. سرطان روده بزرگ به نام‌های سرطان کولون، سرطان کولون و رکتوم یا سرطان کولورکتال هم موسوم است.

عوامل ایجاد سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ در اکثر موارد، از پولیپ‌های روده نشأت می‌گیرد که معمولاً علامت بالینی خاصی در بدن ایجاد نمی‌کنند ولی به مرور زمان تبدیل به سرطان می‌شوند. پولیپ‌های روده بزرگ، تكه‌هاي گوشتی برآمده است كه از پوشش داخلي روده بزرگ نشأت مي‌گيرند. فردی که پولیپ روده دارد ممکن است در ظاهر علامت یا ناراحتی خاصی نداشته باشد. اما اين پوليپ‌ها در صورت عدم درمان ممکن است به سرطان تبديل شوند؛ به‌طوری‌که سرطان کولون تقریباً همیشه از پولیپ‌ها یا ضایعه‌های پیش بدخیم روده منشأ می‌گیرد. لذا بايد پولیپ‌ها را از کولون خارج کرد تا از پیدایش سرطان جلوگیری شود.

معمولا پولیپ‌های روده در همه سنین دیده می‌شوند، اما در سنین بالای 50 سال شایع‌تر بوده و بیشتر می‌توانند خطرآفرین باشند. همچنین بر اساس آمارها تقریباً نیمی از افراد بالای 70 سال ممکن است به پولیپ‌های پیش بدخیم روده مبتلا باشند. البته عوامل زیادی در میزان خطر و بدخیم بودن پولیپ‌ها نقش دارند. به‌طور مثال هر چقدر اندازه پولیپ‌ها بزرگ‌تر و تعداد آن‌ها بیشتر باشد، میزان خطر بدخیمی آن‌ها هم بیشتر می‌شود.

علائم سرطان روده بزرگ

باید به خاطر داشته باشید که پولیپ‌ها و حتی سرطان کولون در مراحل اولیه پیدایش خود ممکن است علامت جدی و نشانه نگران‌کننده‌ای ایجاد نکنند و بیماری به‌طور بی سر و صدا پیش برود. البته نشانه‌هایی وجود دارند که ممکن است در اثر سرطان روده بزرگ ایجاد شوند. در صورت مشاهده هر کدام از آن‌ها حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:

●    خونریزی از مقعد: خون موجود در مدفوع می‌تواند رنگ مدفوع را سیاه کند یا به صورت رگه‌های قرمز رنگ بر سطح مدفوع دیده شود.

●    تغییر در عادات اجابت مزاج که بیش از 6 هفته مداومت داشته باشد.

●    یبوست یا اسهالی که پس از سن 40 سالگی به وجود آمده و مداومت داشته باشد.

●    کاهش وزن بدن به دلیل ناشناخته در هر سنی

●    کم‌خونی و فقر آهن به دلیل ناشناخته

●    درد و پیچش مبهم و پایدار در ناحیه پایین شکم

چه كسانى در معرض خطر سرطان روده بزرگ هستند؟بسياري از مردم آگاهي ندارند كه به چه ميزان در معرض خطر سرطان کولون هستند. پس اجازه دهيد در ابتدا به بررسي عواملي بپردازيم كه شانس افراد را برای گرفتن سرطان کولون افزايش مي‌دهند. هر عاملی که شانس شما را برای ابتلاء به یک بیماری افزایش دهد، عامل خطر نامیده می‌شود که لازم است از آن‌ها اطلاع داشته باشید. این عوامل خطر برای سرطان کولون شامل موارد زیر هستند:

1-    سن 50 سال یا بیشتر: افزایش سن مهم‌ترین عامل خطر محسوب می‌شود. خطر ابتلا به سرطان کولون با بالارفتن سن افزايش می‌يابد، به‌طوري‌كه سرطان کولون تقریباً در دو سوم موارد در افراد 50 ساله و مسن‌تر به وجود می‌آید.

2-    سابقه داشتن پولیپ‌ در کولون

3-    سابقه سرطان کولون در بستگان درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزند) در سن کمتر از 60 سال

4-    سابقه پولیپ پیش سرطانی کولون در بستگان درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزند) در سن کمتر از 60 سال

5-    سابقه فردی بیماری‌های التهابی روده (کولیت السراتیو یا کرون)

6-    ژنتیک: زمینه وراثتی سرطان کولون به شکل‌های مختلفی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها به صورت سندروم پوليپوز ارثي و سرطان فاميلی غیرپوليپی کولون )سندرم لینچ( می‌باشند.

7-    شیوه زندگی ناسالم که شامل مصرف دخانیات و مواد مخدر یا مشتقات آن (سیگار، قلیان یا تریاک،...)، نوشیدن الکل، تغذیه ناسالم (مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای آماده یا فست فود، مصرف کم سبزی و میوه تازه) و کم‌تحرکی است.

8-    چاقی

9-   دیابت

10- کبد چرب

پیشگیری و درمان سرطان روده بزرگ

در حال حاضر سرطان روده بزرگ، دومین سرطان كشنده و سومین سرطان شایع در جهان است و اغلب در سنین بالای 50 سال بروز می‌کند.   بطوری‌که کشورهای توسعه یافته در دو دهه اخیر با اجرای برنامه‌های غربالگری توانسته‌اند بیش از 40 درصد موارد مرگ ناشی از این سرطان را کاهش دهند!

سرطان کولون اختصاص به نژاد خاصی ندارد و تهدیدی برای سلامتی همه نژادهاست. اگرچه این بیماری در مردان کمی شایع‌تر از زنان است ولی واقعیت این است که مردان و زنان هر دو در معرض خطر سرطان کولون هستند.

خوشبختانه سرطان کولون از معدود سرطان‌هایی است که با غربالگری، تشخیص زودرس و درمان بموقع می‌توان بطور قابل توجهی آن را کنترل کرد. اساساً برنامه‌های غربالگری، افراد ظاهراً سالم و بدون مشکل خاص سلامتی را بیشتر مورد هدف قرار می‌دهند. این نکته از این جهت حائز اهمیت است که سرطان کولون معمولاً در مراحل اولیه خود آرام و بدون سر و صدا پیش می‌رود و ممکن است در مراحل پیشرفته علامت ایجاد کند که در این حالت کنترل و درمان آن مشکل‌تر هم خواهد بود. بنابراین زمان طلایی برای انجام غربالگری این بیماری، مرحله قبل از پیدایش علایم است. همچنین تشخیص زود هنگام و برداشتن پولیپ‌های روده بزرگ، امری حیاتی در پیشگیری از این سرطان است و با این کار شانس درمان و معالجه بیماری تا 90 درصد افزایش می‌یابد.ب

به همین منظور افراد 50 تا 70 سال می توانند با مراجعه به نزدیکترین مرکز ، پایگاه و یا خانه بهداشت به صورت رایگان مورد غربالگری سرطان کولورکتال قرار بگیرند.

بیماریهای غیرواگیر